Yidlid

Chansons yiddish

ייִדישע לידער

Yiddish songs

Motl der opreytor

מאָטל דער אָפּרײטער

musique: Naftule Brandwine

les paroles - lyrics
la mélodie - music sheet
la traduction mot à mot - word for word translation
le vocabulaire - glossary
les liens pour l'écouter - links
couplets "modernes" - additional "modern" lyrics

מאָטל דער אָפּרײטער	Motl, der opreyter,	Motl l'ouvrier	Motl the sewing machine operator,
אין שאָפּ דאָרט שטענדיק נײט ער	In shop dort shtendik neyt er,	là dans l'atelier il coud sans cesse	there in the shop he's always sewing,
אַלע יאָרן גײט אַרום אין שפּאַן	Ale yorn geyt arum in shpan,	année après année il répète la routine	all his years he goes around in the routine.
ער דרײט די קאַטערינק	Er dreyt di katerinke,	il fait des va-et-vient à la machine	he turns the crank,
און שוויצט בײַ דער מאַשינקע	Un shvitst bay der mashinke,	et transpire devant sa machine à coudre	and sweats at the machine,
מאָטל איז אַ ווױלער יונגער מאַן	Motl iz a voyler yunger man.	Motl est un brave gars	Motl is a worthy young man.

אָ מאָטל האָט אַ ווײַב און קינדער צווײ	O Motl hot a vayb un kinder tsvey,	Motl a une femme et deux enfants	Motl has a wife and two children,
שווער און ביטטער אַרבעט ער פֿאַר זײ	Shver un bitter arbet er far zey,	Il travaille dur pour eux	hard and bitter he works for them
און וואָס מאָטל אַרבעט שווערער	Un vos Motl arbet shverer,	Et plus il travaille dur	and the harder he works
פֿאַרדינט דער באָס אַלעס מערער	Fardint der bos ales merer,	Plus son patron gagne de l'argent	the richer becomes his boss,
און מאָטל בלײַבט דער זעלבער אָרעמאַן	Un Motl blaybt der zelber oreman.	Et Motl reste toujours aussi pauvre.	while Motl remains the same poor man.

וואָס זשע וויל דען מאָטל	Vos zhe vil den Motl,	Que veut donc Motl	What does Motl want,
דער אָפּרײטער מאָטל	Der opreyter Motl?	Motl l'ouvrier ?	Motl the operator?
ער וויל ניט קײן עשירות און קײן געלט	Er vil nit keyn ashires un keyn gelt.	Il ne veut ni richesses ni argent	he wants no riches or money,
ער וויל פֿאַר ווײַב און קינדער ברױט	Er vil far vayb un kinder broyt	Il veut du pain pour sa femme et ses enfants	he wants for wife and children bread,
און אַ מאָל אַ שוך אַ קלײד	Un a mol a shukh, a kleid,	Et parfois des chaussures, une robe	and sometimes a shoe, a dress,
מאָטל וויל קײן סך נישט פֿון דער וועלט	Motl vil keyn sakh nisht fun der velt.	Motl ne demande pas grand-chose au monde.	Motl wants not much from the world.

אַ שטרײַק האָט אױסגעבראָכן	A shtrayk hot oysgebrokhn,	Une grève a éclaté	A strike has broken out,
שױן גאַנצע צוועלף וואָכן	Shoyn gantse tsvelf vokhn,	depuis déjà douze semaines	already twelve weeks,
און מאָטל איז אַ גוטער יוניאָנמאַן	Un Motl iz a guter yunionman.	et Motl est un bon syndicaliste	and Motl is a good union man.
מאָטל דער אָפּרײטער	Motl der opreyter,	Motl l'ouvrier	Motl the operator,
אַז מען שיקט אים, גײט ער	Az men shikt im, geyt er,	Là où on l'envoie, il va	where he's sent, he goes,
און מיט אַלע אין דער פּיקעטלײַן	Un mit ale in der piketlayn	Il fait le piquet de grève avec tous les autres.	and with the others he's in the picket line.

אין שטוב זײַן ווײַב מיט קינדער צווײ	In shtub zayn vayb mit kinder tsvey,	Sa femme et ses enfants sont dans la maison	In the house, his wife and 2 children,
אױ, אָן אַ שטיקל ברױט האָט זי פֿאַר זײ	Oy, on a shtikl broyt hot zi far zey,	Oh, elle n'a pas le moindre bout de pain pour eux	without a scrap of bread they sit there.
טוט מאָטל ווײ דאָס האַרץ	Tut Motl vey dos harts,	Motl a le coeur brisé	Motl is heartbroken
אַלעס קוקט אױס צו אים שוואַרץ	Ales kukt oys tsu im shvarts,	Tout lui paraît sombre	before him is darkness,
ער דרײט זיך לעבן שאַפּ מיט אַ סײַן	Er dreyt zikh lebn shap mit a sayn.	Il va et vient devant l'atelier avec une pancarte.	he circles in front of the shop with a sign.

וואָס זשע וויל דען מאָטל	Vos zhe vil den Motl,	Que veut donc Motl	What does Motl want,
דער אָפּרײטער מאָטל	Der opreyter Motl?	Motl l'ouvrier ?	Motl the operator?
ער וויל ניט קײן עשירות און קײן געלט	Er vil nit keyn ashires un keyn gelt.	Il ne veut ni richesses ni argent	he wants no riches or money,
ער וויל פֿאַר ווײַב און קינדער ברױט	Er vil far vayb un kinder broyt	Il veut du pain pour sa femme et ses enfants	he wants for wife and children bread,
און אַ מאָל אַ שוך אַ קלײד	Un a mol a shukh, a kleid,	Et parfois des chaussures, une robe	and sometimes a shoe, a dress,
מאָטל וויל קײן סך נישט פֿון דער וועלט	Motl vil keyn sakh nisht fun der velt.	Motl ne demande pas grand-chose au monde.	Motl wants not much from the world.

אין פּיקעטלײַן שטײט מאָטל	In piketlayn shteyt Motl,	Motl fait le piquet de grève	Motl stands in the picket line,
און אַ גענגסטער מיט אַ בטול	un a gengster mit a botl,	et un gangster avec une bouteille	and a gangster with a bottle,
באַפֿאַלן איז אים דאָרט אין מיטן גאַס	bafaln iz im dort in mitn gas.	l'a attaqué là, en pleine rue	assaults him there in the street.
מיטן פֿלאַש וואָס ער האָט געהאַלטן	Mitn flash vos er hot gehaltn,	Avec la bouteille qu'il tenait	With the bottle that he held,
האָט ער מאָטלס קאָפּ צעשפּאַלטן	hot er Motls kop tseshpaltn,	il a cassé la tête de Motl	He broke Motl's head,
אין זײַן אײגן בלוט ווערט מאָטל נאַס	in zayn eygn blut vert Motl nas.	Motl baigne dans son propre sang.	Motl is drenched in his own blood.

געוואָרן איז אַ טומל אַ געשרײ	gevorn iz a tuml a geshrey,	C'est un tumulte, un cri	There is a tumult and a scream
געבראַכט אים צו זײַן ווײַב און קינדער צווײ	gebrakht im tsu zayn vayb un kinder tsvey,	On l'apporte à sa femme et à ses enfants	they brought him to his wife and two chidren,
זײ ווײנען גיסן טרערן	zey veynen, gisn trern,	Ils se lamentent, versent des larmes	they weep and pour out tears,
נאָר מאָטל קען נישט הער	nor Motl ken nisht hern,	Mais Motl ne peut pas entendre	but Motl cannot hear,
מאָטל האָט גע־ענדיקט שױן זײַן זשאָב	Motl hot ge-endikt shoyn zayn job.	Motl a fini de travailler.	Motl has finished his job.

וואָס זשע וויל דען מאָטל	Vos zhe vil den Motl,	Que veut donc Motl	What does Motl want?
דער אָפּרײטער מאָטל	der opreyter Motl,	Motl l'ouvrier ?	Motl the operator?
ער וויל ניט קײן עשירות און קײן געלט	Er vil nit keyn ashires un keyn gelt.	Il ne veut ni richesses ni argent	He wants no riches or money.
ער וויל פֿאַר ווײַב און קינדער ברױט	Er vil far vayb un kinder broyt	Il veut du pain pour sa femme et ses enfants	He wants for wife and children bread,
איצט ליגט שױן מאָטל טױט	itst ligt shoyn Motl toyt,	Maintenant Motl gît là, mort,	Now he lies dead.
מאָטל וויל קײן סך נישט פֿון דער וועלט	Motl vil keyn sakh nisht fun der velt.	Motl ne demande pas grand-chose au monde.	Motl wants nothing from the world.

variantes :
- Er shpilt di katerinke
- Er vil nit keyn raykhkayt oder gelt
- le dernier vers est parfois "Motl hot ge-endikt shoyn zayn job".

la mélodie - music sheet

fichier midi mélodie Motl der opreytor

traduction mot à mot - word for word translation

Attention: pour faire correspondre les termes, les mots yiddish sont écrits de gauche à droite!
To make the translated words match, the yiddish words are written from left to right!

מאָטל	דער	אָפּרײטער
Motl,	der	opreyter,
Motl	le	opérateur
motl	the	operator

אין	שאָפּ	דאָרט	שטענדיק	נײט	ער
In	shop	dort	shtendik	neyt	er,
dans	atelier	là	continuellement	coudre	il
in	shop	there	always	sew	he

אַלע	יאָרן	גײט	אַרום	אין	שפּאַן
Ale	yorn	geyt	arum	in	shpan,
tous	ans	va	alentour	dans	routine
all	years	go	around	in	routine

ער	דרײט	די	קאַטערינק
Er	dreyt	di	katerinke,
il	joue	la	machine-à-coudre
he	plays	the	sewing-machine

און	שוויצט	בײַ	דער	מאַשינקע
Un	shvitst	bay	der	mashinke,
et	transpire	à	la	machine
and	sweat	at	the	machine

מאָטל	איז	אַ	ווױלער	יונגער	מאַן
Motl	iz	a	voyler	yunger	man.
Motl	est	un	bon	jeune	homme
motl	is	a	good	young	man

אָ	מאָטל	האָט	אַ	ווײַב	און	קינדער	צווײ
O	Motl	hot	a	vayb	un	kinder	tsvey,
Ô	Motl	a	une	femme	et	enfants	deux
o	motl	has	a	wife	and	children	two

שווער	און	ביטטער	אַרבעט	ער	פֿאַר	זײ
Shver	un	bitter	arbet	er	far	zey,
Difficile	et	terrible	travaille	il	pour	eux
hard	and	bitter	works	he	for	them

און	וואָס	מאָטל	אַרבעט	שווערער
Un	vos	Motl	arbet	shverer,
et	comme	Motl	travaille	plus-dur
and	as	motl	works	harder

פֿאַרדינט	דער	באָס	אַלעס	מערער
Fardint	der	bos	ales	merer,
gagne	le	patron	tout	plus
earns	the	boss	ever	more

און	מאָטל	בלײַבט	דער	זעלבער	אָרעמאַן
Un	Motl	blaybt	der	zelber	oreman.
et	Motl	reste	le	même	homme-pauvre
and	motl	stays	the	same	poor-man

וואָס	זשע	וויל	דען	מאָטל
Vos	zhe	vil	den	Motl,
quoi	donc	veut	alors	Motl
what	so	wants	then	motl

דער	אָפּרײטער	מאָטל
Der	opreyter	Motl?
le	opérateur	Motl
the	operator	motl

ער	וויל	ניט	קײן	עשירות	און	קײן	געלט
Er	vil	nit	keyn	ashires	un	keyn	gelt.
il	veut	pas	de	richesses	et	de	argent
he	wants	not	any	wealth	and	any	money

ער	וויל	פֿאַר	ווײַב	און	קינדער	ברױט
Er	vil	far	vayb	un	kinder	broyt
il	veut	pour	femme	et	enfants	pain
he	wants	for	wife	and	children	bread

און	אַ	מאָל	אַ	שוך	אַ	קלײד
Un	a	mol	a	shukh,	a	kleid,
et	une	fois	(des)	chaussures	une	robe
and	at	times	()	shoes	a	dress

מאָטל	וויל	קײן	סך	נישט	פֿון	דער	וועלט
Motl	vil	keyn	sakh	nisht	fun	der	velt.
Motl	veut	pas	beaucoup	()	de	le	monde
motl	wants	not	much	()	of	the	world

אַ	שטרײַק	האָט	אױסגעבראָכן
A	shtrayk	hot	oysgebrokhn,
une	grève	a	éclaté
a	strike	has	broke

שױן	גאַנצע	צוועלף	וואָכן
Shoyn	gantse	tsvelf	vokhn,
déjà	entières	douze	semaines
already	whole	twelve	weeks

און	מאָטל	איז	אַ	גוטער	יוניאָנמאַן
Un	Motl	iz	a	guter	yunionman.
et	motl	est	un	bon	syndicaliste
and	motl	is	a	good	union-man

מאָטל	דער	אָפּרײטער
Motl	der	opreyter,
motl	le	opérateur
motl	the	operator

אַז	מען	שיקט	אים,	גײט	ער
Az	men	shikt	im,	geyt	er,
comme	on	envoie	lui	va	il
as	one	sends	him	goes	he

און	מיט	אַלע	אין	דער	פּיקעטלײַן
Un	mit	ale	in	der	piketlayn
et	avec	tous	dans	le	piquet-de-grève
and	with	all	in	the	picket-line

אין	שטוב	זײַן	ווײַב	מיט	קינדער	צווײ
In	shtub	zayn	vayb	mit	kinder	tsvey,
dans	maison	sont	femme	avec	enfants	deux
in	house	are	wife	with	children	two

אױ,	אָן	אַ	שטיקל	ברױט	האָט	זי	פֿאַר	זײ
Oy,	on	a	shtikl	broyt	hot	zi	far	zey,
oh	sans	un	petit-morceau	pain	a	elle	pour	eux
oh	without	a	little-piece	bread	has	she	for	they

טוט	מאָטל	ווײ	דאָס	האַרץ
Tut	Motl	vey	dos	harts,
fait	motl	mal	le	coeur
does	motl	pain	the	hart

אַלעס	קוקט	אױס	צו	אים	שוואַרץ
Ales	kukt	oys	tsu	im	shvarts,
tout	paraît	()	pour	lui	noir
everything	seems	()	to	him	black

ער	דרײט	זיך	לעבן	שאַפּ	מיט	אַ	סײַן
Er	dreyt	zikh	lebn	shap	mit	a	sayn.
il	va-et-vient	()	près	usine	avec	une	pancarte
he	turns	()	near	factory	with	a	sign

וואָס	זשע	וויל	דען	מאָטל
Vos	zhe	vil	den	Motl,
quoi	donc	veut	alors	Motl
what	so	wants	then	motl

דער	אָפּרײטער	מאָטל
Der	opreyter	Motl?
le	opérateur	Motl
the	operator	motl

ער	וויל	ניט	קײן	עשירות	און	קײן	געלט
Er	vil	nit	keyn	ashires	un	keyn	gelt.
il	veut	pas	de	richesses	et	de	argent
he	wants	not	any	wealth	and	any	money

ער	וויל	פֿאַר	ווײַב	און	קינדער	ברױט
Er	vil	far	vayb	un	kinder	broyt
il	veut	pour	femme	et	enfants	pain
he	wants	for	wife	and	children	bread

און	אַ	מאָל	אַ	שוך	אַ	קלײד
Un	a	mol	a	shukh,	a	kleid,
et	une	fois	(des)	chaussures	une	robe
and	at	times	()	shoes	a	dress

מאָטל	וויל	קײן	סך	נישט	פֿון	דער	וועלט
Motl	vil	keyn	sakh	nisht	fun	der	velt.
Motl	veut	pas	beaucoup	()	de	le	monde
motl	wants	not	much	()	of	the	world

אין	פּיקעטלײַן	שטײט	מאָטל
In	piketlayn	shteyt	Motl,
dans	piquet-de-grève	se-tient	motl
in	picket-line	stands	motl

און	אַ	גענגסטער	מיט	אַ	בטול
un	a	gengster	mit	a	botl,
et	un	gangster	avec	une	bouteille
and	a	gangster	with	a	bottle

באַפֿאַלן	איז	אים	דאָרט	אין	מיטן	גאַס
bafaln	iz	im	dort	in	mitn	gas.
attaqué	a	lui	là	dans	milieu	rue
attacked	()	him	there	in	middle	street

מיטן	פֿלאַש	וואָס	ער	האָט	געהאַלטן
Mitn	flash	vos	er	hot	gehaltn,
avec	bouteille	que	il	()	tenait
with	bottle	that	he	()	held

האָט	ער	מאָטלס	קאָפּ	צעשפּאַלטן
hot	er	Motls	kop	tseshpaltn,
a	il	de-motl	tête	fendu
has	he	motl's	head	split

אין	זײַן	אײגן	בלוט	ווערט	מאָטל	נאַס
in	zayn	eygn	blut	vert	Motl	nas.
dans	son	propre	sang	devient	motl	mouillé
in	his	own	blood	becomes	motl	wet

געוואָרן	איז	אַ	טומל	אַ	געשרײ
gevorn	iz	a	tuml	a	geshrey,
survint	()	un	tumulte	un	cri
came	()	a	noise	a	call

געבראַכט	אים	צו	זײַן	ווײַב	און	קינדער	צווײ
gebrakht	im	tsu	zayn	vayb	un	kinder	tsvey,
apporté	lui	à	sa	femme	et	enfants	deux
brought	him	to	his	wife	and	children	two

זײ	ווײנען	גיסן	טרערן
zey	veynen,	gisn	trern,
ils	pleurent	versent	larmes
they	cry	pour	tears

נאָר	מאָטל	קען	נישט	הער
nor	Motl	ken	nisht	hern,
mais	motl	peut	pas	entendre
but	motl	can	not	hear

מאָטל	האָט	גע־ענדיקט	שױן	זײַן	זשאָב
Motl	hot	ge-endikt	shoyn	zayn	job.
motl	a	fini	déjà	son	travail
motl	have	finished	already	his	job

וואָס	זשע	וויל	דען	מאָטל
Vos	zhe	vil	den	Motl,
quoi	donc	veut	alors	Motl
what	so	wants	then	motl

דער	אָפּרײטער	מאָטל
der	opreyter	Motl,
le	opérateur	Motl
the	operator	motl

ער	וויל	ניט	קײן	עשירות	און	קײן	געלט
Er	vil	nit	keyn	ashires	un	keyn	gelt.
il	veut	pas	de	richesses	et	de	argent
he	wants	not	any	wealth	and	any	money

ער	וויל	פֿאַר	ווײַב	און	קינדער	ברױט
Er	vil	far	vayb	un	kinder	broyt
il	veut	pour	femme	et	enfants	pain
he	wants	for	wife	and	children	bread

איצט	ליגט	שױן	מאָטל	טױט
itst	ligt	shoyn	Motl	toyt,
maintenant	être	déjà	motl	mort
now	lies	already	motl	dead

מאָטל	וויל	קײן	סך	נישט	פֿון	דער	וועלט
Motl	vil	keyn	sakh	nisht	fun	der	velt.
Motl	veut	pas	beaucoup	()	de	le	monde
motl	wants	not	much	()	of	the	world

ס'איז	שױן	לאַנג	זיבעציק	יאָרן
s'iz	shoyn	lang	zibetsik	yorn,
il	est	déjà	long	soixante-dix	ans
it	is	already	long	seventy	years

װאָס	ליגט	מאָטל	אין	זכּרון
vos	ligt	motl	in	zikorn,
que	est	motl	dans	mémoire
that	lies	motl	in	memory

מען	האַלט	אים	פֿאַר	אַ	העלד	בײַ	אַרבעטסלײַט
men	halt	im	far	a	held	bay	arbetslayt,
on	tenir	lui	pour	un	héros	parmi	travailleurs
one	holds	him	for	a	hero	among	workers

האָט	דער	יוניאָן	זיך	פֿאַרגרעסערט
hot	der	yunyon	zikh	fargresert
est	le	syndicat	s'	agrandi
has	the	union	()	enlarged

האָבן	די	אַרבעטערס	זיך	פֿאַרבעסערט
hobn	di	arbeters	zikh	farbesert,
est	les	travailleurs	s'	améliorer
have	the	workers	()	improved

און	מאָטלס	קינדער	אױכעט	מיט	דער	צײַט
un	motls	kinder	oykhet	mit	der	tsayt.
et	de-motl	enfants	aussi	avec	le	temps
and	motl's	children	also	with	the	time

אין	אַזיע	װערט	געבױט
in	azye	vert	geboyt
en	asie	devenue	construite
in	asia	become	built

דאָרט	אין	מיטן	שטאַרקער	נױט
dort,	in	mitn	shtarker	noyt,
là	dans	milieu	forte	misère
there	in	middle	strong	need

פֿאַבריקן	װאָס	פֿאַר	מאָטלס	אַ	פֿאַרבײַט
fabrikn	vos	far	motls	a	farbayt.
usine	()	pour	de-motl	()	remplacer
factories	that	for	motl's	a	replace

מענטשן	שטאַרבן	בײַ	מאַשינקעס
mentshn	shtarbn	bay	mashinkes,
hommes	meurent	aux	machines
men	die	at	machines

פֿאַבריצירן	פֿענצי	סניקערס
fabritsirn	fentsy	snikers,
produisent	fantaisie	snickers
produce	fancy	snickers

טאָ	זאָג	זשע	װאָס	צו	אונדז	איז	דער	באַדײַט
to	zog	zhe	vos	tsu	undz	iz	der	badayt?
alors	dis	donc	quoi	pour	nous	est	le	sens
then	say	so	what	to	us	is	the	meaning

ייִדן	הערט	זיך	צו	צו	װאָס	איך	זאָג
yidn,	hert	zikh	tsu	tsu	vos	ikh	zog.
hommes	écoutez	()	()	()	quoi	je	dis
men	hear	()	()	()	what	I	say

פֿאַבריקן	װערן	פֿאַרשלאָסן	יעדן	טאָג
fabrikn	vern	farshlosn	yedn	tog,
usine	deviennent	fermées	chaque	jour
factories	become	closed	each	day

פֿאַרקױפֿן	װילט	איר	אײַער	תּורה
farkoyfn	vilt	ir	ayer	toyre,
vendre	voulez	vous	votre	torah
sell	want	you	your	torah

פֿאַר	אַ	ביליק	שטיקל	סחורה
far	a	bilik	shtikl	skhoyre,
pour	un	bon-marché	petit-morceau	marchandise
for	a	cheap	little-piece	merchandise

פֿון	אַ	סװעטשאָפּ	אין	אַ	לאַנד	גאָר	װײַט
fun	a	svetshop	in	a	land	gor	vayt?
de	un	atelier	dans	un	pays	très	lointain
from	a	sweatshop	in	a	country	very	far

װאָס	האָט	געװאָלט	דען	מאָטל
vos	hot	gevolt	den	motl,
quoi	()	voulait	alors	Motl
what	did	want	then	motl

דער	אָפּרײטער	מאָטל
der	opreyter,	motl,
le	opérateur	Motl
the	operator	motl

ער'ט	ניט	געװאָלט	קײן	רײַכקײט	און	קײן	געלט
er't	nit	gevolt	keyn	raykhkayt	un	keyn	gelt.
il	()	pas	voulait	de	richesses	et	de	argent
he	did	not	want	any	wealth	and	any	money

ער	האָט	געװאָלט	פֿאַר	מענטשן	רעכט
er	hot	gevolt	far	mentshn	rekht,
il	()	voulait	pour	hommes	droit
he	did	want	for	men	rights

אַז	מע	זאָל	ניט	זײַן	קײן	קנעכט
az	me	zol	nit	zayn	keyn	knekht.
que	on	()	pas	est	un	esclave
that	one	should	not	be	no	slave

געװאָלט	האָט	מאָטל	מער	נישט	פֿון	דער	װעלט
gevolt	hot	motl	mer	nisht	fun	der	velt.
voulait	()	motl	plus	pas	de	le	monde
want	did	motl	more	not	from	the	world

le vocabulaire - vocabulary

123 mots - words
Tous les mots qui ne sont pas dans cette liste devraient être dans les mots outils du lexique
The words that aren't in this glossary should be found among the function words
Pour les abréviations, voir le lexique - For abbreviations, see the glossary

arbet אַרבעט : n.f. travail : work, labor
arbet אַרבעט : v. de arbetn travailler : work
arbeters אַרבעטערס : n.m.plur. de arbeter travailleurs : workers
arbetslayt אַרבעטסלײַט : n. travailleur : workers
ashires עשירות : n.n. richesse : wealth, fortune
azye אַזיע : n.m. Asie : Asia
badayt באַדײַט : v. de badaytn signifier : signify
bafaln באַפֿאַלן : v. attaquer, assaillir : attack, assault
bilik ביליק : adj. bon marché : cheap
biter ביטער : adj. amer, terrible : bitter, dire
blaybt בלײַבט : v. de blaybn rester, demeurer : stay, remain
blut בלוט : n.n. sang : blood
bos באָס : n. patron, boss : boss
botl בטול : n. bouteille (mot anglais) : bottle
broyt ברויט : n.n. pain : bread
dreyt דרײט : v. de dreyen tourner, aller et venir : turn, twist
fabrikn פֿאַבריקן : n.f.plur. de fabrik usine : factory, plant
fabritsirn פֿאַבריצירן : v. produire : produce
farbayt פֿאַרבײַט : v. de farbaytn remplacer : replace
farbesert פֿאַרבעסערט : v. de farbesern améliorer : improve
fardint פֿאַרדינט : v. de fardinen gagner (un salaire) : earn
fargresert פֿאַרגרעסערט : v. de fargresern agrandir : enlarge
farkoyfn פֿאַרקױפֿן : v. vendre : sell
farshlosn פֿאַרשלאָסן : v.part.pas. de farshlisn verrouiller : lock
fentsy פֿענצי : n. fantaisie (mot anglais) : fancy
flash פֿלאַש : n.f. bouteille : bottle
gantse גאַנצע : adj. de gants entier, complet : whole
gas גאַס : n.f. rue : street
ge-endikt געענדיקט : v.part.pas. de endikn fini, terminé : finished
geboyt געבױט : v.part.pas. de boyen construit : built
gebrakht געבראַכט : v.part.pas. de brengen apporté : brought
gehaltn געהאַלטן : v.part.pas. de haltn tenu : held
gelt געלט : n.n. argent (monnaie) : money
gengster גענגסטער : n.m. gangster (ici, briseur de grève, jaune) : gangster, strikebreaker
geshrey געשרײ : n.n. cri : call, scream
gevolt געװאָלט : v.part.pas. de veln voulu, souhaité : wanted, wished
gevorn געוואָרן : v.part.pas. de vern devenu : become
geyt גײט : v. de geyn aller (à pied) : go, walk
gisn גיסן : v. verser : pour
guter גוטער : adj. de gut bon : good
halt האַלט : v. de haltn tenir : hold
harts האַרץ : n.n. coeur : heart
held העלד : n.m. héros : hero
hern הערן : v. écouter, entendre : hear
hert tsu הערט : v. de tsuhern écouter : hear
katerinke קאַטערינק : n.f. machine à coudre : sewing machine
ken קען : v. de kenen pouvoir, savoir : can, be able to
kinder קינדער : n.n.plur. de kind enfants : children
kleyd קלייד : n.n. robe : dress
knekht קנעכט : n.m. esclave : slave
kop קאָפּ : n.m. tête : head
kukt oys קוקט אױס : v. de oyskukn paraître : appear
land לאַנד : n.n. pays : country, land
lang לאַנג : adj. long, longtemps : long, for (duration)
ligt ליגט : v. de lign être étendu, être là, do ligt=ci-gît : lie
man מאַן : n.m. homme, mari : man, husband
mashinke מאַשינקע : n.f. machine (à coudre) : (sewing) machine
mashinkes מאַשינקעס : n.f.plur. de mashinke machines (à coudre) : (sewing) machines
mentshn מענטשן : n.m.plur. de mentsh hommes, hommes honorables : men, persons, decent persons
merer מערער : adj. de mer plus : more
motl מאָטל : prénom Motl : Motl
motls מאָטלס : prénom possessif de motl de Motl : Motl's
nas נאַס : adj. mouillé : wet
neyt נײט : v. de neyen coudre : sew
noyt נױט : n.f. besoin, misère : need, want, hardship, distress
o אָ : interj. ô : o
opreyter אָפּרײטער : n. opérateur, celui qui actionne : operator
oreman אָרעמאַן : n.m. homme pauvre : poor man
oysgebrokhn אױסגעבראָכן : v.part.pas. de oysbrokhn éclaté (pour une grève) : broke out
piketlayn פּיקעטלײַן : n. piquet de grève (mot anglais) : picket line
raykhkayt רײַכקײט : n.f. richesse : wealth
rekht רעכט : n.n. droit (à) : right
sayn סײַן : n. pancarte (mot anglais) : sign
shap שאַפּ : n.m. usine, atelier, boutique : factory, shop
shikt שיקט : v. de shikn envoyer : send
shop שאָפּ : n. atelier, boutique (mot anglais) : shop
shpan שפּאַן : n.m. pas, petite distance, foulée : span, step
shpilt שפּילט : v. de shpiln jouer : play
shtarbn שטאַרבן : v. mourir : die
shtarker שטאַרקער : adj. de shtark fort, puissant, grand : strong
shtendik שטענדיק : adv. toujours, continuellement : always, ever
shteyt שטײט : v. de shteyn être debout, être là, se tenir : stand
shtikl שטיקל : n.n. diminutif de shtik petit morceau : little piece
shtrayk שטרײַק : n.m. grève : strike
shtub שטוב : n.f. maison, pièce, chambre : house, home, room
shukh שוך : n.m. chaussure : shoe
shvarts שוואַרץ : adj. noir : black
shver שווער : adj. difficile, dur : hard, difficult
shverer שווערער : adj. comparatif de shver plus difficile, plus dur : harder
shvitst שוויצט : v. de shvitsn transpirer : sweat
skhoyre סחורה : n.f. marchandise : merchandise
snikers סניקערס : n.plur snickers (pantalon) : snickers
svetshop סװעטשאָפּ : n.m. atelier de misère : sweatshop
tog טאָג : n.m. jour : day
toyre תּורה : n.f. torah : torah
toyt טויט : adj. mort : dead
trern טרערן : n.f.plur. de trer larmes : tears
tsayt צײַט : n.f. temps, époque : time, age, times
tseshpaltn צעשפּאַלטן : v. fendre : split
tsvelf צוועלף : adj.num. douze : twelve
tsvey צווײ : adj.num. deux : two
tuml טומל : n.m. tumulte, agitation : noise, racket
tut טוט : v. de ton/tun faire : do
vayb ווײַב : n.f. ou n.n. femme, épouse : wife
vayt װײַט : adj. loin, lointain : far, distant
velt וועלט : n.f. monde : world
vern װערן : v. devenir : become
vert װערט : v. de vern devenir : become
vey וויי : n.m. ou n.f. malheur, souffrance, douleur : pain, woe
veynen וויינען : v. pleurer : cry
vil וויל : v. de veln vouloir : want, wish
vilt װילט : v. de veln vouloir : want, wish
vokhn װאָכן : n.f.plur. de vokh semaines : weeks
voyler וווילער : adj. de voyl bon, sympa : nice, good
yidn ייִדן : n.m.plur. de yid hommes, juifs : men, jews
yorn יאָרן : n.n.plur. de yor ans, années : years
yunger יונגער : adj. de yung jeune : young
yunionman יוניאָנמאַן : n. syndicaliste (mot anglais) : union man
yunyon יוניאָן : n.f. syndicat : (labor) union
zhob זשאָב : n. job, travail : job
zibetsik זיבעציק : adj.num. soixante-dix : seventy
zikorn זכּרון : n.m. mémoire : memory
zog זאָג : v. de zogn dire, parler : say, tell

des liens pour écouter la chanson - links to listen to the song

par Zalmen Mlotek (prise de son pas terrible...) youtubeR0knKTCwbSM
par le groupe neerlandais Di Gojim youtube7v_-wEtP5CQ&NR=1
un enregistrement de basse qualité (si quelqu'un en a un meilleur... contact) par Henry Sapoznik fichier .wav

couplets "modernes" - additional "modern" lyrics

couplets modernes de - new verses by Yosl Kurland (2004) : website

ס'איז שױן לאַנג זיבעציק יאָרן	s'iz shoyn lang zibetsik yorn,	Soixante-dix ans ont passé	It's already seventy years
װאָס ליגט מאָטל אין זכּרון	vos ligt motl in zikorn,	Motl dort dans notre mémoire	that Motl lies in memory,
מען האַלט אים פֿאַר אַ העלד בײַ אַרבעטסלײַט	men halt im far a held bay arbetslayt,	On le considère comme un héros parmi les travailleurs	Among workers he's considered a hero.
האָט דער יוניאָן זיך פֿאַרגרעסערט	hot der yunyon zikh fargresert	Les syndicats ont grandi	The union grew
האָבן די אַרבעטערס זיך פֿאַרבעסערט	hobn di arbeters zikh farbesert,	Les ouvriers se sont améliorés	the workers bettered themselves,
און מאָטלס קינדער אױכעט מיט דער צײַט	un motls kinder oykhet mit der tsayt.	Et avec le temps, les enfants de Motl aussi.	and with time, Motl's children, too.

אין אַזיע װערט געבױט	in azye vert geboyt	En Asie sont construit	In Asia are built,
דאָרט אין מיטן שטאַרקער נױט	dort, in mitn shtarker noyt,	Là, dans une grande pauvreté	there, amid great poverty,
פֿאַבריקן װאָס פֿאַר מאָטלס אַ פֿאַרבײַט	fabrikn vos far motls a farbayt.	Des usines pour remplacer celle de Motl	factories, replacements for Motl's own.
מענטשן שטאַרבן בײַ מאַשינקעס	mentshn shtarbn bay mashinkes,	Des gens meurent à leur machine	People die at their machines,
פֿאַבריצירן פֿענצי סניקערס	fabritsirn fentsy snikers,	En fabriquant des snickers fantaisie	manufacturing fancy sneakers,
טאָ זאָג זשע װאָס צו אונדז איז דער באַדײַט	to zog zhe vos tsu undz iz der badayt?	Alors, dis-moi, qu'est-ce que cela signifie pour nous?	so, tell me what has this to do with us?

ייִדן הערט זיך צו צו װאָס איך זאָג	yidn, hert zikh tsu tsu vos ikh zog.	Frères, écoutez ce que je dis	Friends, listen to what I say,
פֿאַבריקן װערן פֿאַרשלאָסן יעדן טאָג	fabrikn vern farshlosn yedn tog,	Des usines ferment chaque jour	Factories are closing every day.
פֿאַרקױפֿן װילט איר אײַער תּורה	farkoyfn vilt ir ayer toyre,	Vendrez-vous votre torah	Will you sell out your principles
פֿאַר אַ ביליק שטיקל סחורה	far a bilik shtikl skhoyre,	Pour des marchandises bon marché	for a cheap piece of merchandise
פֿון אַ סװעטשאָפּ אין אַ לאַנד גאָר װײַט	fun a svetshop in a land gor vayt?	venues d'un si lointain atelier?	from a sweatshop in a distant land?

װאָס האָט געװאָלט דען מאָטל	vos hot gevolt den motl,	Que voulait Motl,	What did Motl want,
דער אָפּרײטער מאָטל	der opreyter, motl,	L'ouvrier Motl,	Motl the operator?
ער'ט ניט געװאָלט קײן רײַכקײט און קײן געלט	er't nit gevolt keyn raykhkayt un keyn gelt.	Il ne voulait ni richesse ni argent	He didn't want riches or money.
ער האָט געװאָלט פֿאַר מענטשן רעכט	er hot gevolt far mentshn rekht,	Il voulait des droits pour tous	He wanted human rights for people,
אַז מע זאָל ניט זײַן קײן קנעכט	az me zol nit zayn keyn knekht.	Que personne ne soit esclave	that no one should have to be a slave.
געװאָלט האָט מאָטל מער נישט פֿון דער װעלט	gevolt hot motl mer nisht fun der velt.	Motl ne demandait rien d'autre au monde.	Motl wanted nothing more from the world.